رئیس سازمان حج و زیارت با افشاگری کارشکنی عربستان در موضوع حج، از محتوای 11 بند منفی سعودی‌ها در تفاهم‌نامه‌ای که طرف ایرانی حاضر به امضای آن نشد، پرده برداشت.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حج و زیارت، مهندس سعید اوحدی گفت: دولت عربستان 11 بند منفی را به تفاهم‌نامه حج ایران و این کشور اضافه کرده بود که سال‌های گذشته خبری از آنها نبود.
وی که پیش‌تر دو مورد از این بندها را اعلام کرده بود، یادآور شد: محدودیت در استفاده‌ زائران ایرانی از هواپیمای شرکت‌های داخلی و موضوع صدور ویزا از جمله‌ این بندهای منفی تفاهم‌نامه حج بود که بعد از ساعت‌ها رایزنی نظر آنها در این‌باره تغییر کرد؛ اگر چه در موضوع صدور ویزا در خاک ایران، هیچ هماهنگی و توافقی بین وزارت خارجه عربستان و حافظ منافع آنها در ایران یعنی سفارت سوئیس صورت نگرفته بود.
وی بیان کرد: تفاهم‌نامه پیشنهادی عربستان کاملا یک‌طرفه بود و روح تفاهم‌نامه‌های قبلی در آن جریان نداشت. برداشت ما این بود که اگر دولت عربستان اعتقاد دارد حج از مسائل سیاسی جداست، پس چرا چنین تفاهم‌نامه‌ای را آن هم با تاخیر و با اعمال محدودیت، تنظیم می‌کند. ما به آنها متذکر شدیم که استفاده از ناوگان هوایی داخلی حق زائران ایرانی است و قانع‌کردن طرف سعودی حدود سه ساعت و نیم زمان برد.
مهندس اوحدی افزود: در خصوص تعیین راهکاری برای صدور ویزا نیز وزارت حج عربستان هیچ اراده‌ای نداشت و در دور نخست مذاکرات، صراحتا اعلام کرد که باید با وزارت خارجه‌شان هماهنگ کند و تاکید کرد راهکاری تبیین نکرده‌اند. این چگونه ممکن است؟ ما برای امضا تفاهم‌نامه به عربستان رفته بودیم. دولت این کشور با ایران روابط سیاسی‌اش را قطع کرده است، مگر می‌توانستند راهکاری نداشته باشند؟ مساله آن است که عربستان اراده جدی برای نپذیرفتن زائران ایرانی داشت و می‌خواست با خریدن زمان، مانع حج ایرانی‌ها شود.
وی اضافه کرد: متقاعد کردن سعودی‌ها درباره اصلاح بند ویزا، در جلسه‌ای هفت هشت ساعته اتفاق افتاد. باید این موضوع را درنظر گرفت که تکمیل نرم‌افزار ویزا بسیار پیچیده است. فقط یک ماه باید وقت گذاشت تا اطلاعات 20 قرارداد حج در آن سیستم ثبت شود تا نهایتا ویزاها صادر شود.
او سپس به دیگر بندهای منفی این تفاهم‌نامه اشاره کرد و گفت: ممنوعیت نصب پرچم جمهوری اسلامی ایران در ساختمان‌های محل اسکان زائران ایرانی و همچنین در مسیر حرکت زائران، یکی از بندهای منفی این تفاهم‌نامه بود. این در حالی است که ما پیشنهاد داده بودیم در مسیرهای پرازدحام، تابلوهای اطلاع‌رسانی مزین به پرچم جمهوری اسلامی ایران نصب شود تا هدایت زائران در چنین مناطقی به‌درستی و با رفع مشکلات قبلی صورت گیرد. تنها امکان ما برای اطلاع‌رسانی، پرچم کشورمان است. چه دلیلی برای محدود کردن آن وجود دارد، غیر از اینکه عربستان با عینک ذره‌بینی سیاسی به حج ایرانی‌ها نگاه می‌کند؟
رئیس سازمان حج و زیارت ادامه داد: اعمال محدودیت در تعداد درمانگاه‌های ایران در عربستان هنگام موسم حج، اعمال محدودیت در انتقال دارو برای استفاده‌ زائران ایرانی در عربستان، اعلام جزئیات اطلاعات پزشکان ایرانی اعزامی به حج و همچنین تعیین ظرفیت برای پزشکان، بند منفی دیگر این تفاهم‌نامه بود که واکنش صریح ما را در پی داشت.
وی اضافه کرد: عربستان همچنین استقرار چادرهای امداد و نجات ایرانی‌ها را در مسیر جمرات و مشعر، ممنوع و تاکید کرد که درمانگاه‌های ایرانی باید مجوز استقرار داشته باشند. چنین محدودیت‌هایی در شرایطی اعمال می‌شود که عربستان به عنوان میزبان حجاج باید قبول کند که در فضای مشورتی، خدمات را توسعه دهد، نه آنکه آن را محدودتر کند.
رئیس سازمان حج و زیارت گفت: دولت عربستان از ما خواست اسامی اعضای بعثه مقام معظم رهبری و ستاد سازمان حج و زیارت که به حج اعزام می‌شوند را به همراه پست اجرایی و سوابق آنها اعلام کنیم. ما می‌خواهیم حج انجام بدهیم و ساختار تشکیلاتی حج ایرانی‌ها ما هستیم، پس ما (سازمان حج و بعثه) تصمیم می‌گیریم چند نفر برای انجام امور و عملیات به حج بروند.
وی همچنین درباره دستور عربستان برای استفاده‌ زائران ایرانی از «مچ‌بند الکترونیکی»، توضیح داد: متاسفانه رسانه‌ها به موضوع دستبند، درست نپرداختند. خود سازمان حج استفاده از چنین دستبندی را به عنوان جایگزین کارت‌های PVC که در فاجعه منا مخدوش و شناسایی زائران را دشوار کرد، پیشنهاد کرده بود، ولی مساله آنجا بود که دولت عربستان صراحتا اعلام کرد این مچ‌بندها را خودش طراحی می‌کند و مجوز استفاده از مچ بندهایی که از سوی طرف ایرانی طراحی شود را نمی دهد.
مهندس اوحدی سپس به بند منفی دیگری از این تفاهم‌نامه‌ امضانشده اشاره کرد که بحث داغ رسانه‌های سعودی نیز بوده است و درباره‌ آن گفت: آنها تاکید کردند که زائران ایرانی حق برگزاری هیچ مراسمی را در هتل ها ندارند. پرسش ما این است که مگر حج غیر از این است که بهره‌برداری معنوی از آن می‌شود؟ آیا برگزاری جشن غدیر خم و سوگواری برای شهادت ائمه (ع) و یا ولادت ها خلاف است؟ که آنها در این خصوص پاسخی نداشتند.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به سردرگمی و ناهماهنگی‌های طرف سعودی در دو دور مذاکرات حج، اظهار کرد: این ناهماهنگی‌ها باعث کندی پیشرفت مذاکرات شد. ضمن آنکه در مذاکرات اخیر نوعی سردرگمی را در مسئولان حج عربستان شاهد بودیم.
مهندس اوحدی همچنین درباره خواسته‌ به‌حق ایران برای استفاده از خدمات کنسولی در هنگام حج، تصریح کرد: امسال به خاطر قطع روابط سیاسی ، سفارت و کنسولگری در این کشور نداریم و حتما در طول حج به طور طبیعی اتفاقاتی می‌افتد، چرا که هر سال احتمال مفقودشدن گذرنامه‌ زائران وجود دارد و باید مرکزی باشد که مجوز خروج برای این زائران صادر کند. اگر زائری حادثه دید، چگونه باید از حق زائر در دادگاه‌ها دفاع شود؟
وی اضافه کرد: سال گذشته 40 مورد دستگیری به بهانه‌های واهی صورت گرفت، البته زائران ایرانی بعد از دو سه روز آزاد شدند که عربستان به خاطر آن عذرخواهی هم نکرد اما در هر حال وجود امکانات کنسولی، تضمینی برای تامین امنیت زائران است.
رئیس سازمان حج با اشاره به اصرار وزیر حج عربستان برای امضای چنین تفاهم‌نامه‌ای اظهار کرد: در دو تماسی که با وزیر جدید حج عربستان داشتم، می‌گفت : تفاهم‌نامه را امضا کنید و من در خصوص موارد درخواستی به شما تعهد می دهم. من در پاسخ به این خواسته ایشان، ماجرای بی‌توجهی وزارت خارجه کشورشان را به نامه‌ آن وزارتخانه در تعیین تعداد نفرات هیأت مذاکره‌کننده ایران در دور نخست تعریف کردم. قرار بود آن هیأت هشت‌نفره باشد که به پنج نفر رسید. حالا در شرایط موجود، چه تضمینی وجود دارد وزارت خارجه به درخواست وزارت حج این کشور بی‌توجهی نکند؟
وی افزود: این تناقض در دعای کمیل سال گذشته اتفاق افتاد. با آنکه وزیر حج در تفاهم‌نامه موافقت خود را اعلام کرده بود اما در لحظه آخر اعلام کرد ایران نمی‌تواند چنین مراسمی را برگزار کند چون وزارت کشور عربستان مخالفت کرده است. من به وزیر وقت گفتم که مشکل عربستان با ایران، دعای کمیل نیست چرا که در 10 سال گذشته حتی یک مورد دستگیری در این مراسم اتفاق نیفتاده است. سیاسی‌نبودن این دعا را حتی وزیر حج قبل، تایید کرده بود. او گفته بود که از سر کنجکاوی شاهد مراسم دعای کمیل در کنار مسجدالنبی (ص) بوده است و تایید کرده که این دعا سیاسی نیست و زائران ایرانی، مراسم را حتی بدون آنکه یک شعار سیاسی بدهند، برگزار می کنند و محیط برگزاری مراسم را پاکیزه‌تر از قبل، ترک می‌کنند.
اوحدی گفت: مشکل عربستان دعای کمیل نیست. مساله آن است که سعودی‌ها مذاکرات حج را 5 ماه به تاخیر انداختند و برای نرسیدن مهمان به خانه، مانع‌تراشی کردند.
این مقام مسئول در سازمان حج و زیارت در ادامه با اشاره به انصراف 6000 تن از 17 هزار نفری که برای حج ثبت نام اولیه کرده بودند، اظهار کرد: این آمار نشان دهنده دغدغه مردم است. برای همین با وزیر حج در دور اول مذاکرات به توافق رسیدیم که جنگ رسانه‌ای را در این کشور تلطیف کند که در سفر بعدی نه‌تنها شاهد این اقدام نبودیم، بلکه اوضاع بدتر هم شد.
وی یادآور شد: دولت عربستان در دور اول مذاکرات به هیچ‌وجه ادب سیاسی و پذیرایی از هیأت سیاسی ایران را رعایت نکرد. وقتی آنها با یک هیأت رسمی و سیاسی این‌طور رفتار می‌کنند، قطعا می‌توان پیش‌بینی کرد که با زائران ایرانی در حج چگونه برخوردی خواهند داشت.
وی در تایید این پیش‌بینی مصداقی آورد و بیان کرد: در یک مورد، زائران ایرانی داخل اتوبوس منتظر راننده برای انتقال به مسجدالحرام بودند که ناگهان یکی از افراطیون سعودی سوار می‌شود و اتوبوس را به سمت جاده مدینه به حرکت درمی‌آورد و با تیر چراغ برق، تصادف می‌کند. اگر این اتفاق نیفتاده بود، معلوم نبود چه بلایی سر آن زائران می‌آمد. همچنین سال گذشته تعدادی کودک را تحریک کرده بودند که با سنگ و چوب به زائران ایرانی حمله کنند. عربستان وقتی می‌گوید زائران را می‌پذیرم و از ایران می‌خواهد تفاهم‌نامه را امضا کند، چه راهکاری برای چنین مواقعی دارد؟ چرا ایران باید چنین تفاهم‌نامه‌ای را در فضای تحکمی امضا کند؟
اوحدی ادامه داد: در مذاکرات، در خصوص دیه‌ شهدای فاجعه منا و وعده دولت عربستان در این‌باره تأکید کردیم که آنها در پاسخ گفتند به این موضوع بعد از دیه حادثه جرثقیل رسیدگی می‌شود .
وی گفت: برخی اتفاقات در عربستان متاسفانه به صورت هدفمند با پشتیبانی بعضی دستگاه‌های سعودی می‌افتد. توهین و جسارت حدود دو هفته گذشته امام جمعه سعودی‌ها را به وزارت حج این کشور منتقل کردیم که با این توجیه مواجه شدیم «تصرفات شخصی است»!
رئیس سازمان حج و زیارت افزود: ما در سال‌های گذشته شاهد برخوردهای ناشایستی از سوی سعودی‌ها بودیم. آنها قرآن‌های زائران ایرانی را می‌گرفتند و بارها شاهد بودیم که این قرآن‌ها را پرت می‌کردند. پاسخ وزیر حج به چنین اقدامی این بود که شاهد ورود قرآن‌های تحریف‌شده از سوی زائران برخی کشورها بودیم و پاسخ من به آنها این بود که نمونه‌ای از قرآن اهدایی به زائران ایرانی به امیرمکه و وزیر حج عربستان ارائه شده و ایشان از آن برخورد ناراحت شده‌اند چون شاهد بودند این قرآن با قرآن خودشان تفاوتی ندارد و تحریف نشده است.
وی در خصوص برخورد ناشایست با زائران ایرانی در فرودگاه های عربستان افزود: سال گذشته 150 لپ‌تاپ را از زائران ایرانی جمع کردند و اگرچه آنها را دو سه روز بعد تحویل دادند اما معتقدیم این کارها جز اذیت کردن زائران، معنی دیگری ندارد.
مهندس اوحدی همچنین به اقدام عجولانه دولت سعودی در اعلام امضای تفاهم حج از سوی هیأت مذاکره‌کننده ایرانی اشاره کرد و گفت: انتشار این مطلب به صورت گسترده در عربستان که در نشست خبری از سوی معاون وزیر حج صورت گرفته بود و به دنبال آن تکذیب این خبر در بیانیه انتضار یافته وزارت حج سعودی، از سناریوی بسیار خطرناکی برای فضاسازی رسانه‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران حکایت داشت.
مهندس اوحدی که در بخش گفت‌وگوی ویژه خبری سخن می‌گفت، با اشاره به پیگیری دیه جان‌باختگان منا و تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر زنده نگاه داشتن آن فاجعه بیان کرد: احکام شرعی «قتیل الزحام» که مورد تأیید فقه شیعه و سنی است، تایید می‌کند که کشور میزبان باید از بیت‌المال دیه را پرداخت کند. دولت عربستان باید در این‌باره و البته زمانی که در حال از دست رفتن است، پاسخگو باشد.
رئیس سازمان حج و زیارت افزود: تا کنون دستگاه دیپلماسی و دادستانی کل کشور، پیگیری‌های خوب و جلسات کارشناسی متعددی در این‌باره داشته‌اند. مستندات این پرونده تقریبا کامل شده و تلاش شده وکلای زبده و حتی آنهایی که از سایر کشورها برای پیگیری این پرونده ابراز علاقه کرده‌اند، به کار گرفته شوند.
وی درباره حج آینده نیز گفت: سازمان حج و بعثه مقام معظم رهبری در پنج ماه همه تلاششان را کردند و حتی گاهی به خاطر آن همه اصرار و مداومت، مورد انتقاد قرار گرفتند ولی ما بر این باوریم که حج، حق شرعی است و کسی نمی‌تواند این حق را سلب کند. این حقوق باید استیفا شود. ماموریت ذاتی ما هم پشتیبانی و دفاع از تحقق احکام شرعی است.
او تاکید کرد: حج سال آینده را یقینا پیگیری می‌کنیم تا این حق شرعی اقامه شود، حتی سهمیه‌ از دست‌رفته زائران ایرانی که امسال محروم شدند را برای حج بعد پیگیری می‌کنیم. این دولت عربستان بود که زائران ایرانی را از حج محروم کرد. اقدام آنها بسیار قابل تأمل است که باید پاسخگو باشند.